Veelgestelde vragen

Waarom zou ik een kruidenproduct gebruiken?

Het gebruiken van kruiden om hun gezondheidsbevorderende waarde is een persoonlijke beslissing. Er zijn veel goede redenen om kruidenproducten te beschouwen als aanvulling op de eigen gezondheidszorg. De beste reden is misschien wel dat kruiden met hun ongelooflijk brede gebruik echte gezondheidsvoordelen bieden en veelal veilig zijn. Natuurlijke stoffen waren de eerste medicijnen die door mensen werden gebruikt. Oude beschavingen en natuurvolken over de hele wereld hebben op kruiden vertrouwd. Ook hedendaagse beschavingen doen dat. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat dat tachtig procent van de wereldbevolking traditionele therapieën gebruikt, waarvan een groot deel is afgeleid van planten [1]. Tegenwoordig hebben we gemakkelijk toegang tot producten uit kruidentradities van over de hele wereld in verschillende handige toepassingen. Bovendien blijven wetenschappelijke onderzoeken onze kennis van de voordelen van planten ontwikkelen. Zulke onderzoeken onderbouwen vaak de waarnemingen van de afgelopen eeuwen.

↑ Terug naar boven

Zijn kruidensupplementen effectief?

Plantaardige middelen zijn duizenden jaren lang een bron van traditionele geneeskunde gebleven. Ze hebben de afgelopen eeuwen bijgedragen aan de ontwikkeling van enkele van de meest gebruikte en effectieve moderne medicijnen. Een voorbeeld is digoxine uit vingerhoedskruid. Dat wordt vandaag de dag effectief ingezet bij hartkwalen.

In de afgelopen decennia is er een heropleving van onderzoek naar de werkzaamheid van kruiden. De resultaten van dergelijke studies bevestigen vaak dat de ervaringsgerichte waarnemingen van de afgelopen eeuwen juist waren. Zo zijn er recente studies naar het effect van valeriaan (Valeriana officinalis) waarin  onderzoekers concluderen dat valeriaanwortel een ‘significante verbetering van de slaapkwaliteit’ geeft; en dat valeriaanwortelextract kan worden aanbevolen voor de behandeling van patiënten met milde slapeloosheid [3,4].

Valeriaan is maar één van de vele voorbeelden van deze onderzoeken. Er zijn vele wetenschappelijke tijdschriften die over de effectiviteit van plantaardige producten publiceren.

↑ Terug naar boven

Welke kruiden zijn goed voor mij?

Op deze site vind je kruiden die gebruikt worden bij milde klachten. Deze kruiden zijn geschikt voor zelfzorg en kun je dus zelf aanschaffen. Ook kun je gebruik maken van een kruidendeskundige. Kijk hier voor een overzicht van behandelaren en specialisten.

Raadpleeg je arts wanneer:

• je zelf niets van gezondheid afweet
• je niet weet waar je klachten vandaan komen of wat ze betekenen
• je klachten al lang aanwezig zijn en je er nog nooit voor naar een dokter geweest bent
• je klachten met bloed gepaard gaan
• de klacht baby’s, kinderen of ouderen betreft
• je eerlijk tegenover jezelf bent en weet of voelt dat je eigenlijk naar de dokter moet, maar dat nooit gedaan hebt
• je reguliere medicijnen gebruikt
• je zwanger bent of borstvoeding geeft

↑ Terug naar boven

Hoe snel kan ik de voordelen van een kruidenpreparaat merken?

Dat is afhankelijk van het gebruikte kruid, maar vooral ook afhankelijk van de aard van je klacht en hoe lang je deze klacht al hebt.

Kruiden zijn rijke mengsels van diverse natuurlijke verbindingen. De effecten van bepaalde kruiden kunnen binnen korte tijd na consumptie al worden waargenomen. Andere zijn subtieler en bieden geleidelijk hun gezondheid bevorderende voordelen. Als je ooit thee van gemberwortel (Zingiber officinale) of pepermuntblad (Mentha x piperita) hebt gebruikt om een gezonde spijsvertering te bevorderen, weet je dat je de geruststellende effecten van deze kruiden bijna kunt voelen terwijl je drinkt. En alle kruiden die anthraquinonen bevatten – zoals rabarberwortel (Rheum spp.) of cascara sagrada-schors (Frangula purshiana) – zullen binnen ongeveer een halve dag een laxerend effect hebben.

Van andere kruiden is bekend dat ze pas na enkele dagen of weken merkbare voordelen opleveren. Het is bijvoorbeeld aangetoond dat verbetering van de slaap bij het gebruik van een extract van valeriaanwortel enigszins afhankelijk is van voortgezet gebruik. Met zaagpalm (Serenoa repens), waarvan de bessen worden gebruikt om de gezondheid van de prostaat te bevorderen, is in een onderzoek aangetoond dat de volledige voordelen na 12 tot 18 maanden worden bereikt [5]. Andere kruiden, zoals kruiden die rijk zijn aan antioxidanten, werken om je gezondheid te verbeteren zonder merkbaar effect. Raadpleeg de fabrikant van het product of een kruidengeneeskundige voor meer informatie over wat je van een kruidenproduct kunt verwachten, en wanneer. Hier vind je een lijst van fytotherapeuten.

↑ Terug naar boven

Hoe weet ik hoeveel ik kan gebruiken?

Je doet er goed aan de dosering te volgen die op het etiket wordt aanbevolen. Je kunt ook met een gekwalificeerde kruidenexpert/fytotherapeut overleggen over een eventueel andere dosering dan de op het etiket aanbevolen. Hier vind je een lijst van fytotherapeuten.

Bij alle planten op deze site wordt de aanbevolen dosering aangegeven.

↑ Terug naar boven

Zijn alle kruiden veilig?

Bij juist gebruik zijn de meeste kruiden veilig. Planten met een breed culinair en therapeutisch gebruik zijn over het algemeen veilig. Bij de geneeskrachtige plantaardige middelen, die in Nederland op de markt zijn voor consumenten, zijn zelden tot nooit vergiftigingen voorgekomen. De belangrijkste risico’s zijn verwisseling of vervalsing (al of niet met opzet) van een plant, overdosering en interacties. Hieronder leest u twee voorbeelden.

Een risico is dat van verwisseling of vervalsing van een plant. Een leverancier van kruidenontbijtthee met steranijs heeft per ongeluk een verkeerde soort ingekocht. Daardoor zijn enkele mensen in het ziekenhuis terecht gekomen. Hun symptomen waren onder meer hallucinaties. Bij geregistreerde kruidengeneesmiddelen zijn door de controle vooraf vrijwel geen problemen op dit gebied.

Een ander voorbeeld is dat van een fabrikant die een alcoholisch extract van groene thee op de markt bracht. Dit product gaf zeer veel klachten door overdosering van bepaalde bestanddelen. Het is vervolgens uit de handel genomen.

Bijwerkingen

Bijwerkingen en interacties zijn tot op heden in Nederland niet alarmerend geweest. Bekend is dat bij het gebruik van Hypericum perforatum (sint-janskruid) bepaalde reguliere medicijnen sneller afbreken. Bijvoorbeeld bepaalde types anticonceptiepillen, waardoor wel eens een doorbraakbloeding ontstaat [2]. Verschillende plantaardige geneesmiddelen zoals knoflook, ginseng, ginkgo en gember werken bloedverdunnend. Dat betekent dat je moet oppassen als je ook acetylsalicylzuur (acetosal), carbasalaatcalcium Ascal(R), Aspirine(R) of andere bloedverdunners slikt.

Er zijn planten zoals fenegriek, knoflook, bitterkomkommer en olijfblad die het bloedsuikergehalte verlagen. Wees hierop alert als je diabetespatiënt bent. In het algemeen kunnen plantaardige geneesmiddelen het effect van andere medicijnen versterken als ze hetzelfde effect nastreven. Het gelijktijdig gebruiken van reguliere medicatie en een kruidengeneesmiddel dient altijd eerst gecontroleerd te worden door een deskundige op mogelijke interacties. Lees hier meer over interacties of bekijk de video.

Bij het nationaal bijwerkingencentrum Lareb kun je bijwerkingen en interacties melden en deze per product opvragen. Tenslotte kan het altijd voorkomen, zoals ook bij voedingsmiddelen, dat je allergisch bent voor een of meer bestanddelen van plantaardige geneesmiddelen. Stop in dat geval met het gebruik en raadpleeg een deskundige. Als je zelf kruiden teelt of verzamelt en deze wilt gaan gebruiken, zorg dan dat je goed weet wat je doet. Gevaar voor verwisseling of overdosering is er in principe altijd.

Gedetailleerde informatie is op te vragen bij het vergiftigingencentrum van het RIVM.

↑ Terug naar boven

Kruiden en bijwerkingen: waar vind ik informatie?​

Of kruiden bijwerkingen hebben hangt vooral af van de bereiding en de dosering. Als je kijkt bij de plantbeschrijvingen op deze website, vind je bij elke plant de veiligheidsmaatregelen met daaronder de bekende bijwerkingen. We hebben alle meldingen en waarschuwingen (wereldwijd) van WHO, EMA en ESCOP vermeld. Dezelfde informatie staat ook in de bijsluiters.

Ik heb een plantaardig product of kruidengeneesmiddel gebruikt en mijn klacht is na enkele weken niet verdwenen of zelfs verergerd, wat nu?

Stop met het gebruik. Bewaar de verpakking en bijsluiter en raadpleeg een deskundige (apotheker, arts of complementair therapeut). Hier vind je een lijst van fytotherapeuten.

↑ Terug naar boven

Moet ik mijn huisarts en apotheker vertellen dat ik kruiden gebruik?

Jazeker, hoewel je niet kunt verwachten dat je huisarts of apotheker kennis heeft van plantaardige middelen. Maar er zijn meerdere redenen om je arts en apotheker toch het gebruik van plantaardige middelen te melden. Eventuele interacties en bijwerkingen zullen dan eerder opgemerkt worden en het verloop van je behandeling kan beter beoordeeld worden. Bovendien zal je arts of apotheker meer kennis opdoen over het gebruik van het plantaardige middel.

↑ Terug naar boven

Wat zijn gestandaardiseerde kruidenpreparaten?

Een plant bevat wel duizenden actieve bestanddelen. Van de meeste bestanddelen is niet bekend wat ze precies bijdragen aan onze gezondheid. Soms is na onderzoek wel bekend wat het werkzame bestanddeel is, zoals hypericine uit sint-janskruid. Uit onderzoek is dan gebleken dat een bepaalde hoeveelheid van die stof verantwoordelijk is voor het therapeutische effect.

Standaardisatie houdt in dat het product gecontroleerd is en een bepaalde hoeveelheid bevat van het bekende werkzame bestanddeel. Maar ook is standaardisatie het geheel van informatie en productiestappen die een constante kwaliteit van producteigenschappen garandeert. Standaardisatie omvat dus een breed scala aan grondstof- en procescontroles, evenals het gebruik van een consistent recept.

Het doel van standaardiseren van een extract is de volledige chemische samenstelling van het extract te controleren, in plaats van één specifiek geïdentificeerd bestanddeel of een groep bestanddelen. Standaardisatie is echter niet essentieel voor de productie van hoogwaardige kruidenproducten. Bovendien kan elk productieproces dat te specifiek is gericht op het maximaliseren van één bestanddeel een onnodige nadruk leggen op die ene verbinding.

Aan de andere kant kunnen maatregelen waardevol zijn die het volledige spectrum van de bestanddelen van een kruid beheersen en waarbij ook aandacht wordt besteed aan de bekende werkzame verbindingen. Voor consumenten is het belangrijk te begrijpen dat informatie op het etiket over de werkzame bestanddelen meestal wordt verstrekt om productconsistentie en een zekere mate van kwaliteitscontrole aan te geven.

↑ Terug naar boven

Kruiden en wetgeving, hoe zit dat?

Een kruidenmiddel kan in Nederland geregistreerd worden als een kruidengeneesmiddel als het kruid in Europa minstens dertig jaar aantoonbaar veilig gebruikt wordt. De meeste kruidenmiddelen zijn verkrijgbaar als voedingssupplement. Voedingssupplementen die alleen uit kruiden bestaan, kunnen ook kruidenpreparaat of botanical genoemd worden. Voor kruidenpreparaten gelden extra veiligheidseisen.

Voedingssupplementen en kruidenpreparaten zijn vrij verkrijgbaar onder de (voedings)warenwet. Je hebt geen recept nodig, maar ze komen ook niet in aanmerking voor vergoeding van de zorgverzekeraar.

In voedingssupplementen kunnen behalve kruiden ook andere actieve stoffen voor je gezondheid zitten die bedoeld zijn als aanvulling op de voeding. Net als voedingsmiddelen moeten supplementen vergezeld gaan van voedingsinformatie voor de consument. Op het etiket van supplementen moet de hoeveelheid van elk van de ingrediënten vermeld worden.

Een van de meest gedetailleerde reguleringen van supplementen betreft productclaims, zowel op productetiketten als in advertenties. De European Food and Safety Administration EFSA specificeert precies welke claims zijn toegestaan op het etiket. Wat niet mag: een voedingssupplement als medicijn bestempelen. Producenten van kruidensupplementen mogen geen uitspraken doen over het voorkomen, genezen, verminderen of behandelen van ziekten. In plaats daarvan zijn hun beweringen beperkt tot uitspraken die wettelijk zijn gedefinieerd als 'verklaringen van voedingsondersteuning' of 'structuur- of functie-verklaringen'.

Kijk hier voor meer informatie over toegestane claims.

↑ Terug naar boven

Welke kruiden zijn verboden?

Geen enkel kruid dat je zelf in de tuin hebt is verboden. Elk eventueel verbod betreft de verkoop van planten die schadelijke stoffen bevatten zoals aristolochiazuren en pyrrolizidinenalkaloïden. Deze mogen niet meetbaar aanwezig zijn in het te verkopen product. Daarnaast mogen kruidenpreparaten geen yohimbe-alkaloïden of derivaten hiervan bevatten. Gedetailleerde informatie staat op de website van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit NVWA.

↑ Terug naar boven